Methodologische reflectie van de Top 2000

Vanaf vandaag kan je op  deze site kijken of een bepaald nummer in de Top 2000 staat. De top 10 van de lijst is afgelopen week bekend gemaakt, voor de andere 1990 nummers moeten we puzzelen om uit te vinden welke ze zijn (of gewoon een paar dagen wachten tot de complete lijst bekend is).

Deze week mag ik op het account @NL_Wetenschap tweeten en het leek me mooi om de methodologische kant van de Top 2000 eens te bekijken. Dit bleek te uitgebreid te worden voor een rijtje tweets, dus vandaar deze blogpost.

Vooropgesteld 1: The proof of the pudding is in the eating, dus dat Bohemian Rhapsody op 1 staat, is natuurlijk overtuigend bewijs dat de lijst op z’n minst íets goed doet. 😉

Vooropgesteld 2: het doel van de Top 2000 is geen wetenschap bedrijven, maar om de luisteraar te entertainen. Dat hoeft natuurlijk niet methodologisch verantwoord. Ondanks de methodologische tekortkomingen, kan het dus een prima leuke lijst zijn.

Representativiteit

Wie stemt er bij zo’n allertijden lijst? Vroeger was het makkelijk: er was maar één manier om nieuwe muziek te horen: de radio. Er waren enkele piratenzenders, met name radio Veronica, en van de publieke omroep draaide Hilversum 3 wel eens wat popmuziek. De eerste Top 100 Allertijden, uit 1969, bereikte dus zo goed als alle popliefhebbers.

Radio 2 doet dat niet. Het marktaandeel van Radio 2 is dik 10%. Daarmee is het een van de populairste zenders (mede dankzij de Top 2000), maar ongeveer 7 van de 8 radioluisteraars luisteren naar wat anders. Daarnaast zijn er tegenwoordig tal van andere manieren om nieuwe muziek te luisteren – YouTube, Spotify, enz. Zeker de jongere generatie luistert nog weinig radio.

De Radio 2-luisteraar is dus niet echt representatief voor de ‘gemiddelde Nederlander’. Natuurlijk zijn er ook mensen die niet/nauwelijks naar Radio 2 luisteren die meestemmen. Maar toch ontbreekt elke garantie van representativiteit. Een gewogen mix van allertijdenlijsten – zoals de Top 2000, Veronica’s Top 1000, Radio 10’s Top 4000, etc. – zal een beter beeld geven, maar echt representatief wordt het niet.

Strategische stemmen

De lijst heeft als doel weer te geven wat de Nederlander de beste nummers ooit vindt. Dat lukt natuurlijk alleen als de stemmers opgeven wat zij de beste nummers ooit vinden. Maar er wordt flink strategisch gestemd.

Zo vind ik zelf Pink Floyd een erg fijne band. Maar  Men wordt gevraagd de (naar eigen inzicht) beste nummers te nomineren, maar men kan strategisch stemmen. Zo vind ik Pink Floyd erg fijn, maar ze staan al jarenlang 3x in de top 25 en dat vind ik wel genoeg. Ik stem dus anders. Ik kan me voorstellen dat fervente Queenhaters (rare mensen zijn dat, maar dat terzijde) op Hotel California stemmen in de hoop dat Bohemian Rhapsody niet op 1 eindigt.

De lijst meet dus niet alleen welke liedjes we leuk vinden, maar ook welke strategische keuzes we maken.

Voorselectie

Elk jaar is de methodiek van samenstelling anders. Toen de lijst begon, mocht men zo’n 10 nummers uitzoeken uit een voorgeselecteerde lijst van een paarduizend nummers. Die voorgeselecteerde lijst stuurt de lijst natuurlijk enorm. De lijst is in de loop der jaren gegroeid, en de stemmer kreeg steeds meer vrijheid om nummers van buiten de lijst te kiezen.

Dit jaar mochten alle nummers van buiten de lijst komen, en was de voorselectielijst niet zozeer dingend maar adviserend. Maar dat is natuurlijk ook sturend.

Aantal keuzenummers

In den beginne werd de stemmer gevraagd een top 10 in te sturen (mogelijk was het een top 15, dat weet ik niet meer). In de loop der jaren werden de lijstjes langzaam langer: het is nu een top 35 geworden.

Nummers die door veel stemmers “best heel leuk” gevonden worden (zeg, iets als het op 20 na beste nummer ooit)  maar door weinig stemmers “superduperleuk” gevonden worden (een top 5 hit) profiteren van deze transitie.

Al deze problemen kunnen tot een vertekening leiden in de uiteindelijke lijst. Het is onmogelijk te meten hoe, omdat we de ‘ruwe data’ van de verkiezing (aantal stemmen per nummer per jaar) niet hebben en omdat we niet weten hoe men gestemd zou hebben als de Top 2000 anders was opgezet.

Ten slotte

Met de pet van Reviewer 2 op zou ik vrij kritisch op de lijst kunnen zijn. Met de pet van luisteraar op, ben ik blij dat het jaar eindigt met de gong van Bohemian Rhapsody.

2 thoughts on “Methodologische reflectie van de Top 2000”

  1. Nog iets. Vroegah, met Veronica’s Top 100 aller tijden, moest je in mijn herinnering per briefkaart een top 10 insturen, waarbij je nummer 1 10 punten kreeg, je nummer 2 9 punten, etcetera. Op die manier werd ook de intensiteit van je voorkeuren meegenomen. Nu krijgt ieder nummer dat je instuurt gewoon suf 1 punt. Ook dat leidt veel sterker tot de grootste gemene deler.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.